Nhắc đến con đường tơ lụa chắc ai cũng biết, cũng nghe nhiều đến con đường tơ lụa huyền thoại nối liền Trung Hoa rộng lớn với vùng Tây Á kỳ bí, nhưng nhắc đến con đường tơ lụa trên biển thì không phải ai cũng biết và điều thú vị hơn là Việt Nam cũng là một trong những quốc gia có đóng góp quan trọng cho sự hình thành và phát triển của con đường tơ lụa trên biển này.
Sự Ra Đời Của Con Đường Tơ Lụa Trên Biển
Vì sự gian nan của con đường buôn bán trên bộ phải vượt qua các ngọn núi cao, hiểm trở, sa mạc nóng bỏng và sự rình rập của bọn cướp… nên đến thế kỷ XIV con đường tơ lụa trên đất liền ngừng hoạt động hẳn, mọi hoạt động giao thương chuyển qua đường biển.
Hàng hóa vận tải bằng đường biển an toàn, thuận lợi, nhanh chóng hơn nhiều so với đường bộ: khối lượng nhiều hơn, các loại hàng hóa nặng như gốm sứ, kim loại… vận chuyển tốn ít sức người hơn.
Không phải chờ đến khi con đường tơ lụa dừng hoạt động hẳn thì con đường tơ lụa trên biển mới xuất hiện mà nó xuất hiện ngay từ những thế kỷ đầu tiên sau Công nguyên. Nhưng có lẽ tới thế kỷ IX thì cuộc gặp gỡ Đông-Tây trên biển mới thực sự nhộn nhịp và mở rộng với hàng loạt các thương cảng đã tạo nên “Con đường tơ lụa trên biển”. Con đường tơ lụa trên biển được xem là nơi khởi đầu của mọi con đường hàng hải sau đó.
Cũng giống như con đường tơ lụa trên đất liền, cái tên con đường tơ lụa trên biển được đặt theo tên mặt hàng chính được vận chuyển trên biển cũng là mặt hàng khởi đầu cho mọi mặt hàng sau đó như gốm sứ, hương liệu, lúa gạo…
Hải Trình Con Đường Tơ Lụa Trên Biển
Con đường tơ lụa trên biển bắt đầu từ Roma qua các hải cảng vùng Trung Cận Đông như: Al Tur, Fustat, Cairo… men theo bờ biển phía nam Ấn Độ qua Thái Lan vòng xuống eo Malacca để vào vùng biển Thái Bình Dương. Sau khi vượt qua eo Malacca. Con đường chia làm hai ngả, một ngả men theo vùng biển Việt Nam qua các cảng: Côn Đảo – Cù Lao Chàm – Hội An – vào vùng biển Nam Trung Hoa rồi qua nam Nhật Bản, ngả thứ hai đi vào quần đảo Indonexia, Philippine rồi ngược vào vùng phía nam Trung Quốc để tới nam Nhật Bản – Cảng Hakata trên đảo Kyushu được coi là điểm tận cùng phía Đông của con đường này.
Hiện Vật Cổ Việt Trên Con Đường Tơ Lụa Trên
Những phát hiện khảo cổ trong các con tàu chìm Rang Kwian (vịnh Thái Lan), Turiang (Malaysia), Padanan (Philippines) từ năm 1976 đến 1993 đã cho thấy phần nào bức tranh tuyệt đẹp về gốm cổ Việt Nam và phác họa lại con đường tơ lụa trên biển. Bức tranh đó càng rực rỡ khi khai quật tàu cổ Cù Lao Chàm.
Cuộc khai quật dưới biển với quy mô chưa từng có trong những năm 1997-2000 đã phát hiện được một khối lượng khổng lồ, khoảng 150.000 đồ gốm hoa lam hầu như còn nguyên vẹn như vừa mới ra lò trên một con tàu đắm, có niên đại khoảng giữa thế kỷ XV. Những đồ gốm này là sản phẩm của các lò gốm ở tỉnh Hải Dương, cho thấy con tàu này đã mua gốm từ một thương cảng nào đó ở Bắc Bộ và đang trên đường đi xuống phía nam đến các nước Đông Nam Á hải đảo để tiêu thụ thì bị đắm.
Tàu nằm ở độ sâu 70-72m dưới mực nước biển. Bảo tàng Lịch sử Việt Nam, Visal và Công ty Saga Horizon (Malaysia) đã tiến hành khai quật cùng với nhiều chuyên gia khảo cổ học của Anh,Cộng Hòa Séc và một số chuyên viên lặn nước ngoài. Con tàu dài 29,4m, rộng 7,2m, trong lòng chia thành 19 khoang, gỗ đóng tàu là loại gỗ tếch còn tốt và các thanh dầm ngăn cách các khoang được ghép rất chắc chắn, dù đã chìm trong lòng biển hơn 5 thế kỷ. Trong tàu cổ này còn có một số đồ gốm sứ Trung Quốc và Thái Lan là đồ dùng của thủy thủ đoàn.
Tại Côn Đảo người ta cũng đã phát hiện được một số mảnh gốm đời Đường, gốm vàng xanh các lò Quảng Đông; tại Hội An đã tìm thấy rất nhiều gốm men ngọc của lò gốm Việt Châu (Gốm men ngọc của lò Việt Châu còn phát hiện được ở thành Trà Kiệu – Quảng Nam; kinh đô Hoa Lư, Hậu Lâu trong cấm thành Hà Nội…) gốm vẽ màu của các lò gốm tỉnh Trường Sa; gốm men coban Islam; hiện nay, một loạt đồ gốm sứ qua nhiều thời kỳ được trưng bày dưới bảo tàng toà nhà Quốc hội, ví như đồ gốm sứ Trường Sa, đồ gốm sứ Việt của Hàn Châu, gốm sứ men trắng, đặc biệt là gốm men lam (của các nước Hồi giáo Tây Á). … Những minh chứng trên cho thấy Việt Nam đã góp phần vào sự hình thành và phát triển phồn vinh của “Con đường không bóng cây” – một công trình kỳ bí, đi kèm với những thành tựu lớn của nhân loại.
Con Đường Tơ Lụa Góp Phần Mở Ra Thời Kỳ Phát Triển Rực Rỡ Của Việt Nam
Con đường tơ lụa nhưng không chỉ dừng lại ở mặt hàng tơ lụa, thương lái còn buôn bán cả các mặt vốn là thế mạnh của Việt Nam như: nông sản, lúa gạo, hương liệu… để cung ứng cho Ấn Độ và các nước Tây Âu. Việt Nam không chỉ là điểm trung chuyển mà còn là điểm đến, điểm xuất phát của nhiều chuyến tàu.
Lịch sử cũng ghi chép rất nhiều chuyến tàu từ Nhật Bản, Philippines, Lưu Cầu (Okinawa ngày nay)… đã cập bến ở các thương cảng của Việt Nam. Nguồn sử liệu, cộng thêm với những bằng chứng tàu đắm và các bằng chứng gốm sứ khảo cổ học đã chứng minh rất rõ sự giao lưu buôn bán giữa Việt Nam trong lịch sử với các nước trong khu vực.
Cũng giống như con đường tơ lụa trên đất liền, con đường tơ lụa trên biển có tầm quan trọng, góp phần tích cực vào sự giao lưu văn hóa Đông – Tây. Cho đến ngày nay sau nhiều thế kỷ người ta càng nhận thấy sự khai thông Con đường tơ lụa trên biển là hoàn toàn đúng đắn, thậm chí cho đến tận bây giờ, tàu thuyền qua lại Đông Tây vẫn đi theo hải trình của Con đường lụa trên biển ngày xưa.
Con đường tơ lụa trên biển được xem là nơi khởi đầu của mọi con đường hàng hải, không chỉ mang ý nghĩa về giao thương, con đường này còn là cơ sở cho những khám phá mới của con người về địa lý, tự nhiên, chính trị. Là động lực thúc đẩy phát triển khoa học kĩ thuật và là cây cầu giao lưu giữa các nền văn hóa, tôn giáo lớn của thời đại.
Ý kiến bạn đọc (0)