Bán Thành Phẩm Là Gì? Hướng Dẫn Tính Giá Và Quản Lý Chi Tiết

Bán thành phẩm là khái niệm quen thuộc trong các quy trình sản xuất hiện đại, đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa hiệu quả sản xuất. Việc hiểu rõ bán thành phẩm là gì không chỉ giúp doanh nghiệp quản lý chi phí tốt mà còn nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn chi tiết về bán thành phẩm, từ khái niệm cơ bản, phân biệt với sản phẩm dở dang và thành phẩm, đến các công thức tính giá, cũng như hướng dẫn quản lý và kiểm soát hiệu quả trong thực tế sản xuất.

Bán thành phẩm là gì?

Nguồn tin từ KJC chia sẻ: Bán thành phẩm là sản phẩm đã trải qua một số công đoạn trong quy trình sản xuất nhưng chưa hoàn thiện và cần tiếp tục gia công hoặc xử lý thêm để trở thành thành phẩm cuối cùng. Bán thành phẩm có thể được sử dụng nội bộ để tiếp tục sản xuất hoặc bán cho các doanh nghiệp khác để tiếp tục gia công, chế biến.

Ví dụ:

• Trong ngành ô tô: Khung xe sau khi tạo hình từ thép nhưng chưa lắp đặt động cơ, bánh xe, nội thất,… là bán thành phẩm. Các công đoạn tiếp theo bao gồm lắp ráp động cơ, nội thất, sơn hoàn thiện để trở thành xe hoàn chỉnh.
• Trong ngành điện thoại: Một chiếc điện thoại đã lắp màn hình nhưng chưa cài phần mềm, pin và các linh kiện khác cũng được xem là bán thành phẩm. Công đoạn lắp ráp và cài đặt phần mềm sẽ biến sản phẩm này thành điện thoại hoàn chỉnh để bán ra thị trường.

Phân biệt bán thành phẩm, thành phẩm và sản phẩm dở dang

Ba khái niệm này khác nhau về mức độ hoàn thiện, giá trị kinh tế và mục đích sử dụng:

• Bán thành phẩm: Sản phẩm chưa hoàn thiện, cần tiếp tục các công đoạn để trở thành sản phẩm hoàn chỉnh. Có thể lưu kho hoặc bán cho doanh nghiệp khác.
• Thành phẩm: Sản phẩm hoàn thiện, sẵn sàng tiêu thụ hoặc bán ra thị trường.
• Sản phẩm dở dang: Sản phẩm đang trong quá trình sản xuất, chưa hoàn thành bất kỳ công đoạn quan trọng nào.

Cách tính giá bán thành phẩm

Những người tìm hiểu link vào KJC chia sẻ: Giá bán thành phẩm được tính dựa trên chi phí của từng công đoạn sản xuất, bao gồm chi phí dở dang đầu kỳ, chi phí phát sinh và chi phí dở dang cuối kỳ.

Công đoạn sản xuất đầu tiên

Công thức tổng giá bán thành phẩm giai đoạn 1:

ZNTP(1) = DDK(1) + C(1) − DCK(1)

• ZNTP(1): Tổng giá bán thành phẩm công đoạn 1
• DDK(1): Chi phí dở dang đầu kỳ
• C(1): Chi phí phát sinh trong công đoạn, bao gồm nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung
• DCK(1): Chi phí dở dang cuối kỳ

Công thức tính giá bán thành phẩm cho từng đơn vị:

Z đơn vị NTP(1) = ZNTP(1) / QTP(1)

• Z đơn vị NTP(1): Giá bán thành phẩm của 1 đơn vị sản phẩm
• QTP(1): Số lượng bán thành phẩm hoàn thành

Công đoạn thứ hai trở đi

• Công thức tổng giá bán thành phẩm: ZNTP(n) = ZNTP(n−1) + DDK(n) + C(n) − DCK(n)
• Công thức giá bán từng đơn vị: Z đơn vị NTP(n) = ZNTP(n) / QTP(n)

Các bước thực hiện

• Tính chi phí dở dang: Xác định chi phí đầu kỳ và cuối kỳ của từng công đoạn
• Tính chi phí phát sinh: Ghi nhận chi phí nguyên vật liệu, nhân công và chi phí sản xuất chung
• Tính tổng giá bán thành phẩm: Áp dụng công thức tổng giá bán thành phẩm
• Tính giá bán từng đơn vị: Chia tổng giá bán thành phẩm cho số lượng sản phẩm hoàn thành

Ví dụ minh họa

Giai đoạn 1: Chi phí dở dang đầu kỳ 10 triệu VND, chi phí phát sinh 50 triệu VND, chi phí dở dang cuối kỳ 5 triệu VND, số lượng bán thành phẩm 100 sản phẩm.

Tổng giá bán thành phẩm: ZNTP(1) = 10 + 50 − 5 = 55 triệu VND

Giá thành 1 đơn vị: Z đơn vị NTP(1) = 55 / 100 = 0.55 triệu VND (550.000 VND/sản phẩm)

Vai trò của bán thành phẩm trong quy trình sản xuất

• Giảm chi phí sản xuất bằng cách chia nhỏ quá trình và tối ưu sử dụng nguyên vật liệu, nhân công, máy móc
• Tăng tính linh hoạt, cho phép các bộ phận sản xuất làm việc song song và độc lập
• Quản lý và kiểm soát tồn kho tốt, tránh dư thừa hoặc thiếu hụt nguyên vật liệu
• Đảm bảo chất lượng sản phẩm qua các giai đoạn kiểm tra định kỳ
• Hỗ trợ lập kế hoạch sản xuất, điều phối thời gian và nguồn lực hợp lý
• Nâng cao năng suất và hiệu quả sản xuất nhờ quy trình liên tục và đồng bộ
• Ứng phó nhanh với thay đổi thị trường nhờ có bán thành phẩm sẵn sàng điều chỉnh

Quản lý và kiểm soát bán thành phẩm

Quản lý bán thành phẩm bao gồm theo dõi số lượng, chất lượng và chi phí phát sinh, giúp doanh nghiệp tối ưu hóa quy trình sản xuất và chuỗi cung ứng.

• Theo dõi tồn kho để kiểm soát lượng hàng giữa các công đoạn
• Quản lý chất lượng để phát hiện lỗi sớm và duy trì tiêu chuẩn
• Đánh giá hiệu quả chi phí và tối ưu hóa quy trình

Thách thức và giải pháp trong quản lý bán thành phẩm

Thách thức

• Quản lý tồn kho phức tạp giữa nhiều công đoạn
• Kiểm soát chất lượng qua từng giai đoạn
• Phân bổ chi phí chính xác và minh bạch
• Điều phối nguồn lực sản xuất
• Rủi ro tồn kho dở dang cao làm tăng chi phí

Giải pháp

• Kiểm soát chất lượng đa cấp, sử dụng công cụ tự động và tiêu chuẩn hóa quy trình
• Tối ưu hóa phân bổ chi phí sản xuất, áp dụng kế toán chi phí chính xác
• Lập kế hoạch sản xuất và điều phối nguồn lực hợp lý
• Đào tạo và giám sát nhân sự để thực hiện quy trình đúng chuẩn
• Ứng dụng hệ thống quản lý tồn kho thông minh, tự động hóa theo dõi thời gian thực

Với việc hiểu rõ bán thành phẩm là gì​ và áp dụng các giải pháp trên, doanh nghiệp có thể quản lý bán thành phẩm hiệu quả, tối ưu chi phí, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, đồng thời tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường.